informacje o cookies!

Używamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.

Na stronie znajdziesz najświeższe aktualności dotyczące Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Komunikat PFRON

w sprawie stosowania przez niektóre jednostki samorządu terytorialnego wymogu okazywania przez wnioskodawcę oryginału orzeczenia o niepełnosprawności (lub orzeczenia równoważnego)

PFRON stoi na stanowisku, iż przyjęcie przez niektóre jednostki samorządu terytorialnego praktyki wzywania osób z niepełnosprawnością do bezpośredniego stawiennictwa w placówce jednostki samorządu terytorialnego celem okazania oryginału orzeczenia o niepełnosprawności jako stałej i obowiązującej zasady, nie znajduje uzasadnienia w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz aktach wykonawczych.

Fundusz informuje, iż dopuszczalne jest załączanie kopii orzeczenia o niepełnosprawności w postaci skanu (lub zdjęcia) dołączonego do wniosku składanego elektronicznie jako podstawy rozpatrzenia sprawy, co nie wyklucza możliwości wezwania wnioskodawcy przez jednostkę samorządu terytorialnego w przypadku zaistnienia wątpliwości związanych z treścią wniosku, w tym także wątpliwości, jakie pojawić się mogą przy weryfikacji skanów załączonych orzeczeń o niepełnosprawności.

Brzmienie rozporządzeń wykonawczych do ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2019. poz. 1172 z późn.zm.), a mianowicie § 5 ust 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie turnusów rehabilitacyjnych (Dz.U. 2007 r. nr 230, poz. 1694) oraz § 11 ust. 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie określenia zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz.U. 2002 r. nr 96, poz. 861) co do tego, że do wniosku o dofinansowanie dołącza się kopię, a nie oryginał orzeczenia o niepełnosprawności, jest jednoznaczne. Wskazują na to zarówno:

  1. reguły wykładni językowej analizowanych przepisów – kopia to nie oryginał, przy czym – według słownika języka polskiego PWN – kopia to „rzecz dokładnie odtworzona z oryginału”,
  2. reguły wykładni celowościowej, która bierze pod uwagę cel, jaki ma realizować przepis.

W analizowanym przypadku celem tym nie jest sprawdzenie oryginalności dowodu w postaci orzeczenia o niepełnosprawności, lecz uzupełnienie wniosku o dofinansowanie o dane dotyczące niepełnosprawności, które towarzyszą innym danym zawartym we wniosku o dofinansowanie, np. dotyczącym imienia i nazwiska, numeru PESEL, przeciętnego dochodu. W tym stanie rzeczy ww. przepisy rozporządzeń nie dają podstaw do przyjęcia – jako reguły – obowiązku okazywania przez wnioskodawcę oryginału orzeczenia o niepełnosprawności. Możliwości takiej nie można wykluczyć, ale powinna mieć ona zastosowanie tylko w sytuacjach uzasadnionych wątpliwości (np. co do treści czy wiarygodności zaświadczenia). Co do zasady jednak wypełnieniem obowiązku przez wnioskodawcę jest załączenie kopii ww. orzeczenia.

W związku z tym, że interpretacja przepisów ustaw i rozporządzeń nie może poprzestać na dosłownym odczytaniu ich treści, ale musi być zgodna z zasadami przewidzianymi w Konstytucji RP i w prawie międzynarodowym wiążącym Polskę (czyli interpretowanym przepisom ustaw i rozporządzeń należy nadać taką treść, aby były zgodne z ustawą zasadniczą i uregulowaniami międzynarodowymi, których stroną jest Polska), zawarte w niniejszym komunikacie stanowisko PFRON znajduje uzasadnienie również i z tego punktu widzenia. Konfrontacja ww. uregulowań rozporządzeń określających procedurę składania przez osoby z niepełnosprawnością wniosków o dofinansowanie w placówkach samorządu terytorialnego, z zasadami zawartymi w Konstytucji RP oraz zapisami Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, prowadzi do wniosku, że uregulowania te w analizowanym aspekcie dotyczącym załączania do ww. wniosków kopii orzeczeń
o niepełnosprawności, pozostają w zgodności z zasadami zawartymi w przepisach Konstytucji RP i wiążącej Polskę ww. międzynarodowej konwencji.

W konsekwencji powyższego stwierdzić należy, że stosowana przez niektóre jednostki samorządu terytorialnego, w ramach procedury składania przez osoby niepełnosprawne wniosku o dofinansowanie, praktyka wzywania osób z niepełnosprawnością do bezpośredniego stawiennictwa w placówce jednostki, celem okazania oryginału orzeczenia o niepełnosprawności, jest nie tylko interpretacją przepisów ww. rozporządzeń opartą na wykładni contra legem (wbrew prawu), ale także pozostającą w sprzeczności z ww. zasadami wyrażonymi w Konstytucji RP oraz Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. Sprzeczności te wynikają z:

  • Naruszenia konstytucyjnej zasady wolności, wynikającej w szczególności w art. 31 ust. 2 Konstytucji RP, wyrażonej m.in. w słowach: „Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje”.
  • Naruszenia konstytucyjnej zasady zawierającej zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny, wyrażony w szczególności w art. 32 ust. 2 Konstytucji RP. Osoba z niepełnosprawnością zostaje bowiem pozbawiona możliwości załatwienia określonej sprawy urzędowej przez Internet/skorzystania z e-usługi, ze względu na swoją niepełnosprawność, którą przez urzędniczą nadgorliwość zmuszona jest wykazać w sposób tradycyjny (poprzez fizyczną obecność oraz okazanie oryginału orzeczenia o niepełnosprawności).
  • Naruszenia konstytucyjnej zasady udzielania przez władze publiczne osobom niepełnosprawnym pomocy, m.in. w zakresie zabezpieczenia egzystencji i komunikacji społecznej (art. 69 Konstytucji RP) oraz wyrażonej w art. 12 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych zasady równości, zobowiązującej sygnatariuszy Konwencji do traktowania osób niepełnosprawnych na równi z innymi osobami we wszystkich aspektach życia, poprzez zapewnienie osobom z niepełnosprawnością dostępu do wsparcia. Stosowanie przez niektóre jednostki samorządu terytorialnego omawianej praktyki może być potraktowane jako zaprzeczenie tym zasadom, trudno jest bowiem uznać za urzeczywistnienie zasady równego traktowania i za pomoc osobom niepełnosprawnym coś, co stanowi dla osoby niepełnosprawnej rzeczywistą barierę w dostępie do wsparcia.
  • Naruszenia zasady niedyskryminacji wynikającej z art. 3 lit. b Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, w szczególności poprzez „odmowę racjonalnego usprawnienia”, rozumianego w Konwencji m.in. jako koniecznego dostosowania nienakładającego nadmiernego obciążenia, oraz brak zapewnienia racjonalnych usprawnień (art. 5 Konwencji). Rezygnacja ze stosowanej przez niektóre placówki samorządu terytorialnego ww. kontrowersyjnej praktyki związanej z weryfikacją orzeczeń o niepełnosprawności stanowiłaby racjonalne usprawnienie, którego zaniechanie jest przejawem dyskryminacji.
  • Naruszenia zasady dostępności, wynikającej z art. 3 lit. f Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, przejawiającej się m.in. w obowiązku zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do systemów informacyjno-komunikacyjnych.

W związku z powyższym, praktyka stosowana w niektórych jednostkach samorządu terytorialnego nie znajduje oparcia w obowiązującym porządku prawnym.

Data publikacji: 2020-01-28
Departament ds. Programów
Autor: Wydział ds. projektu SOW finansowanego ze środków PFRON

Inne aktualności z tej kategorii