Program „ABSOLWENT”

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych – adresując do uczelni wyższych ofertę współpracy na rzecz zwiększenia zatrudnienia absolwentów niepełnosprawnych – wpisuje się w standardy polityki Państwa określone w Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych oraz w Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju.

Zgodnie ze Strategią Odpowiedzialnego Rozwoju osoby niepełnosprawne stanowią zasób kapitału ludzkiego szczególnie zagrożony bezrobociem. Cele wyznaczone w Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju obejmują dopasowanie szkolnictwa wyższego do potrzeb nowoczesnej gospodarki realizację programów kształcenia dostosowanych do oczekiwań współczesnego rynku pracy, rozwijanie sieci współpracy między szkołami wyższymi a przedsiębiorcami, zaangażowanie praktyków w proces edukacyjny (np. w zakresie oferty dydaktycznej tworzonej i realizowanej wspólnie przez uczelnie i przedsiębiorców), ewaluacji efektów kształcenia w kontekście powiązania z potrzebami gospodarki, udziału studentów niepełnosprawnych w wysokiej jakości programach stażowych i praktykach zawodowych, wsparcia centrów kształcenia praktycznego – w czym również mogą mieć udział niepełnosprawni studenci.

Obecny system aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych jest ukierunkowany na wsparcie pracodawców, natomiast zasadniczo nie uwzględnia konieczności udzielenia określonej pomocy osobie niepełnosprawnej podejmującej zatrudnienie. Konsekwencją takiego systemu jest m.in.: niska aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych, co obrazują dane statystyczne.

Strategia Rozwoju Kraju 2020 wskazuje, że zasoby siły roboczej cechuje między innymi niedostosowanie struktury podaży do popytu na pracę, niska opłacalność pracy w relacji do świadczeń społecznych, niski wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz małe dostosowanie programów nauczania do potrzeb rynku pracy. Aktywna polityka państwa powinna zatem być nakierowana na obszary stanowiące bariery dla wzrostu poziomu zatrudnienia.
Niezbędne jest więc uzupełnienie systemowych rozwiązań o celowane programy, adresowane do osób niepełnosprawnych pozostających poza rynkiem pracy. Fundusz zauważa, że osoby niepełnosprawne w trakcie nauki w szkole wyższej mogą korzystać z szerokiego katalogu pomocy finansowej uzyskiwanej z różnych źródeł, natomiast po jej ukończeniu nie mogą liczyć na pomoc Państwa w zakresie usamodzielnienia oraz wyrównywania szans na rynku pracy. Nadal jednak wsparcia potrzebują, ponieważ ich potrzeby wynikające z niepełnosprawności nie kończą się wraz ze zdobyciem dyplomu ukończenia szkoły wyższej. Osoby niepełnosprawne często bez kontynuacji pomocy zapewnianej na etapie studiowania, nie są w stanie rozpocząć aktywności zawodowej, głównie ze względu na wysokie koszty podejmowania tej aktywności. Brak ofert pracy stosownych do posiadanego wykształcenia często jest również barierą do podejmowania aktywności zawodowej niepełnosprawnych absolwentów.

Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych w art. 27 zobowiązuje Państwo do popierania możliwości zatrudnienia i rozwoju zawodowego osób niepełnosprawnych na rynku pracy oraz pomocy w znalezieniu, uzyskaniu i utrzymaniu zatrudnienia. Dlatego też uznając prawo tych osób do wsparcia w podejmowaniu zatrudnienia zgodnego z kwalifikacjami i wykształceniem, na równi z pełnosprawnymi absolwentami, PFRON wychodzi z propozycją nowego pilotażowego programu ,,ABSOLWENT”.

Celem programu ,,ABSOLWENT” jest umożliwienie wejścia na rynek pracy osób niepełnosprawnych posiadających wykształcenie wyższe lub realizujące ostatni rok nauki w szkole wyższej. Program jest ofertą współpracy adresowaną do szkół wyższych, organizacji pozarządowych bądź zawiązanych przez nich partnerstw, bowiem to one będą swoistym zwornikiem pomiędzy niepełnosprawnym absolwentem, a potencjalnym pracodawcą, kierując celowane wsparcie finansowe do obu podmiotów.

I. Nazwa programu

Pilotażowy program „ABSOLWENT”.

II. Definicje pojęć

Ilekroć w niniejszym dokumencie jest mowa o:

absolwencie szkoły wyższej – należy przez to rozumieć osobę, która ukończyła szkołę wyższą lub uczelnię zagraniczną (lub uzyskała absolutorium), posiada dyplom, świadectwo lub inny dokument potwierdzający posiadanie tytułu zawodowego lub stopnia naukowego, wydany nie wcześniej niż 60 miesięcy przed dniem przystąpienia do programu;
absolutorium - należy przez to rozumieć zwyczajowe stwierdzenie zakończenia studiów wyższych bez uzyskania dyplomu (jako wpis w indeksie po zdaniu wszystkich egzaminów i dokonaniu zaliczeń wymaganych programem studiów) uzyskane nie wcześniej niż 60 miesięcy przed dniem przystąpienia do programu;
agencjach zatrudnienia – należy przez to rozumieć podmioty wpisane do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia, świadczące usługi w zakresie pośrednictwa pracy, pośrednictwa do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych, poradnictwa zawodowego, doradztwa personalnego lub pracy tymczasowej;
ewaluacji – należy przez to rozumieć ocenę skuteczności i efektywności programu;
monitorowaniu – należy przez to rozumieć proces systematycznego zbierania i analizowania ilościowych i jakościowych informacji na temat programu w aspekcie finansowym i rzeczowym;
organizacjach pozarządowych – należy przez to rozumieć organizacje, o których mowa w art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 511, z późn.zm);
osobie niepełnosprawnej – należy przez to rozumieć osobę, o której mowa w art. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 511, z późn.zm);
osobie pozostającej bez zatrudnienia – należy przez to rozumieć osobę bezrobotną lub poszukującą pracy, która nie wykonuje żadnej pracy zarobkowej (definicja obejmuje zarówno osobę zarejestrowaną w Powiatowym Urzędzie Pracy jak również osobę niezarejestrowaną);
PCPR – należy przez to rozumieć Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie;
PFRON – należy przez to rozumieć Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych;
programie – należy przez to rozumieć pilotażowy program „ABSOLWENT”;
PUP – należy przez to rozumieć Powiatowy Urząd Pracy;
szkole wyższej – należy przez to rozumieć publiczną lub niepubliczną szkołę wyższą utworzoną zgodnie z ustawą z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2018 r., poz. 1668), a także szkołę wyższą i wyższe seminarium duchowne prowadzone przez Kościół Katolicki lub inne kościoły i związki wyznaniowe;
nauce w szkole wyższej – należy przez to rozumieć naukę w następujących formach edukacji na poziomie wyższym: studia pierwszego stopnia, studia drugiego stopnia, jednolite studia magisterskie, studia podyplomowe lub doktoranckie prowadzone przez szkoły wyższe w systemie stacjonarnym (dziennym) lub niestacjonarnym (wieczorowym, zaocznym lub eksternistycznym, w tym również za pośrednictwem Internetu);
stażu aktywizacyjnym – należy przez to rozumieć nabywanie przez osobę niepełnosprawną, będącą beneficjentem ostatecznym programu, umiejętności praktycznych i społecznych niezbędnych do wykonywania pracy w miejscu pracy, bez nawiązywania stosunku pracy z pracodawcą;
wymagalnych zobowiązaniach – należy przez to rozumieć:
1. w odniesieniu do zobowiązań o charakterze cywilnoprawnym – wszystkie bezsporne zobowiązania, których termin płatności dla dłużnika minął, a które nie zostały ani przedawnione, ani umorzone,
2. w odniesieniu do zobowiązań publicznoprawnych, wynikających z decyzji administracyjnych wydawanych na podstawie przepisów k.p.a. zobowiązania:
  - wynikające z decyzji ostatecznych, których wykonanie nie zostało wstrzymane z upływem dnia, w którym decyzja stała się ostateczna – w przypadku decyzji, w których nie wskazano terminu płatności,
  - wynikające z decyzji ostatecznych, których wykonanie nie zostało wstrzymane z upływem terminu płatności oznaczonego w decyzji – w przypadku decyzji
    z oznaczonym terminem płatności,
  - wynikające z decyzji nieostatecznych, którym nadano rygor natychmiastowej wykonalności;
WUP – należy przez to rozumieć Wojewódzki Urząd Pracy;
wyposażeniu stanowiska pracy – należy przez to rozumieć wyposażenie przestrzeni pracy w przedmioty pracy służące bezpośrednio wykonywaniu czynności zgodnych z kwalifikacjami beneficjenta ostatecznego oraz w przedmioty umożliwiające bądź ułatwiające sprawne funkcjonowanie beneficjenta ostatecznego w zakładzie pracy;
zatrudnieniu – należy przez to rozumieć:
1. stosunek pracy na podstawie umowy o pracę, zawartej na czas nieokreślony lub określony,
2. stosunek pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę;
3. działalność rolniczą w rozumieniu ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2017 r., poz. 2336, z późń. zm.),
4. działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r., poz. 646, z późń. zm.),
5. zatrudnienie na podstawie umowy cywilnoprawnej, okresy zatrudnienia Beneficjentów ostatecznych w ramach ww. form zatrudnienia mogą się sumować, jeśli następują po sobie w okresie nie dłuższym niż 31 dni, przy czym czas przerwy w zatrudnieniu dłuższy niż 31 dni nie wlicza się w okres zatrudnienia;
projekcie – należy przez to rozumieć zaplanowany przez Wnioskodawcę zespół działań ułożonych w czasie (tj. z określonym początkiem i końcem), prowadzących do osiągnięcia celów i rezultatów za pomocą określonych metod i instrumentów, w tym zasobów finansowych, ludzkich i rzeczowych.

III. Podstawa prawna programu

Podstawą prawną uruchomienia i realizacji programu jest art. 47 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 511, z późn.zm.).

IV. Cele programu

Celem ogólnym programu jest podniesienie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych posiadających wyższe wykształcenie.
Cele szczegółowe programu to:
1. zaplanowanie i wdrożenie indywidualnej ścieżki kariery zawodowej dla 1000 osób niepełnosprawnych, będących beneficjentami ostatecznymi programu;
2. wzrost kwalifikacji zawodowych 800 osób niepełnosprawnych, będących beneficjentami ostatecznymi programu;
3. zatrudnienie lub samozatrudnienie 400 osób niepełnosprawnych, będących beneficjentami ostatecznymi programu;
  
  w każdym roku jego realizacji.
Cele programu będą realizowane poprzez kompleksowe i indywidualnie wsparcie beneficjentów ostatecznych programu w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych. Przewidziane w ramach programu formy wsparcia pozwolą również na uzyskanie doświadczenia zawodowego prowadzącego do zatrudnienia z wykorzystaniem istniejących instrumentów i narzędzi wsparcia realizowanych i finansowanych przez WUP, PUP i PCPR, wzbogaconych o nowe innowacyjne działania.

V. Zasięg i okres realizacji programu

Program realizowany jest na terenie całego kraju.
Program realizowany jest od dnia podjęcia uchwały przez Radę Nadzorczą PFRON o zatwierdzeniu programu do dnia 31 grudnia 2023 roku.

VI. Adresaci programu, wnioskodawcy i beneficjenci ostateczni

Adresatami programu są szkoły wyższe, organizacje pozarządowe bądź zawiązane przez nich partnerstwa, które podejmą współpracę z pracodawcami oraz WUP i/lub PUP oraz PCPR, i korzystają lub będą korzystać z istniejących w tych instytucjach instrumentów i narzędzi wsparcia służących aktywizacji zawodowej studentów i/lub absolwentów.
Szkoły wyższe mogą realizować program samodzielnie, za pośrednictwem własnych biur karier lub własnych Biur ds. Osób Niepełnosprawnych lub korzystając z usług agencji zatrudnienia.
Wnioskodawcami w ramach programu (tj. podmiotami uprawnionymi do ubiegania się o przyznanie pomocy finansowej) są szkoły wyższe, organizacje pozarządowe bądź zawiązane przez nich partnerstwa, które spełniają warunki uczestnictwa w programie oraz warunki określone w ogłoszeniu o konkursie.
Beneficjentami ostatecznymi programu są:
1. osoby niepełnosprawne posiadające orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, które na dzień przystąpienia do projektu pozostają bez zatrudnienia oraz są absolwentami szkoły wyższej lub realizują ostatni lub przedostatni semestr nauki w szkole wyższej;
2. (uchylony),
  
  na rzecz których prowadzone są działania w ramach programu.

VII. Warunki uczestnictwa w programie

Warunkiem uczestnictwa w programie, w tym warunkiem uzyskania pomocy finansowej w ramach programu, jest nieposiadanie wymagalnych zobowiązań wobec:

PFRON, w tym nieposiadanie zaległości w obowiązkowych wpłatach na PFRON;
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i/lub Urzędu Skarbowego;
innych organów i instytucji wykonujących zadania z zakresu administracji publicznej, w tym wobec jednostek samorządu terytorialnego.

VIII. Obszary wsparcia

Ze środków przeznaczonych na realizację programu udzielona może być pomoc w ramach:

obszaru A – zaplanowanie i wdrożenie indywidualnej ścieżki kariery zawodowej;
obszaru B – podnoszenie kwalifikacji zawodowych:
1. zadanie 1 – zdobycie uprawnień zawodowych,
2. zadanie 2 – ukończenie kursów i szkoleń zawodowych i specjalizacyjnych,
3. zadanie 3 – odbycie stażu aktywizacyjnego;
obszaru C – wsparcie zatrudnienia i samozatrudnienia.

IX. Formy i zakres pomocy

Dofinansowaniem ze środków przeznaczonych na realizację programu w ramach obszaru A (zaplanowanie i wdrożenie indywidualnej ścieżki kariery zawodowej) mogą być objęte, w szczególności:
1. koszty przeprowadzenia diagnozy sytuacji beneficjenta ostatecznego programu (w kontekście biopsychospołecznym, uwzględniając zarówno czynniki osobowe jak
  i środowiskowe) obejmującej określenie gotowości psychofizycznej do podjęcia zatrudnienia, zidentyfikowanie funkcjonalnych, osobowych i środowiskowych czynników/uwarunkowań zawodowej bierności oraz rozpoznanie możliwości/potencjału;
2. koszty wyznaczenia i wdrożenia indywidualnej ścieżki kariery zawodowej beneficjenta ostatecznego programu opartej na zindywidualizowanej pomocy bezpośrednio odpowiadającej na zidentyfikowane bariery poprzez wsparcie motywacyjne, wyrabianie zaradności i umiejętności niezbędnych do poruszania się na rynku pracy, dokonanie oceny zdolności do pracy, prowadzenie poradnictwa zawodowego uwzględniającego ocenę zdolności do pracy, wybór odpowiedniego zawodu i szkolenia oraz przygotowanie zawodowe z uwzględnieniem perspektyw zatrudnienia;
3. koszty likwidacji barier transportowych, technicznych, w komunikowaniu się i w dostępie do informacji, niezbędnych do aktywizacji zawodowej.
Dofinansowaniem ze środków przeznaczonych na realizację programu w ramach obszaru B (podnoszenie kwalifikacji zawodowych) mogą być objęte:
1. w przypadku zadania 1 (zdobycie uprawnień zawodowych), w szczególności określonew odrębnych przepisach koszty zdobycia uprawnień zawodowych;
2. w przypadku zadania 2 (kursy i szkolenia zawodowe, specjalizacyjne), w szczególności:
  1. koszty kursów i szkoleń zawodowych, specjalizacyjnych, uzyskania licencji i certyfikatów zawodowych,
  2. koszty zakwaterowania i wyżywienia w okresie trwania kursu/szkolenia
    – w przypadku kursu i szkoleń zawodowych odbywających się poza miejscem zamieszkania;
3. w przypadku zadania 3 (odbycie stażu aktywizacyjnego), w szczególności:
  1. koszty stypendium stażowego (przez okres nie krótszy niż 3 miesiące, lecz nie dłuższy niż 6 miesięcy),
  2. koszty wynagrodzenia opiekuna stażu aktywizacyjnego, pomagającego osobie niepełnosprawnej w pracy w zakresie czynności ułatwiających komunikowanie się z otoczeniem, a także czynności niemożliwych lub trudnych do samodzielnego wykonania przez pracownika w miejscu stażu.
Dofinansowaniem ze środków przeznaczonych na realizację programu w ramach Obszaru C (wsparcie zatrudnienia i samozatrudnienia) mogą być objęte, w szczególności: koszty podjęcia działalności gospodarczej, w tym koszty pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa dotyczących tej działalności, wyposażenie stanowiska pracy.
Osoby niepełnosprawne, będące uczestnikami programu mogą otrzymać ze środków programu dodatek motywacyjny w szczególności w przypadku, gdy ponoszą dodatkowe koszty związane z dojazdem, usługą tłumacza języka migowego lub asystenta osoby niepełnosprawnej, zakwaterowaniem, opieką nad osobą zależną.
Dodatek motywacyjny, o którym mowa w ust. 4, przysługuje w okresie uczestnictwa w programie, jednak nie dłużej niż przez 12 miesięcy i nie dłużej niż przez 6 miesięcy od daty zatrudnienia.
(uchylony).
Przewidziane w ramach programu formy wsparcia w ramach obszarów B i C stanowią uzupełnienie wsparcia systemowego realizowanego i finansowanego przez PFRON oraz jednostki samorządu terytorialnego w tym PUP, udzielanego z wykorzystaniem dostępnych instrumentów i narzędzi wsparcia, służących aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych.
Dofinansowaniu nie podlegają koszty, które zostały:
1. sfinansowane ze środków PFRON na podstawie innego tytułu ustawy o rehabilitacji, w tym również w ramach programów zatwierdzonych przez Radę Nadzorczą PFRON;
2. sfinansowane z innych źródeł (w tym ze środków publicznych);
3. (uchylony).
Ten sam beneficjent ostateczny nie może być objęty tymi samymi działaniami aktywizacyjnymi w ramach innych zadań lub projektów finansowanych ze środków PFRON realizowanych w tym samym czasie (w tym za pośrednictwem samorządu województwa lub samorządu powiatowego).

X. Tryb postępowania

Wybór projektów zleconych do realizacji w ramach programu zostanie przeprowadzony w drodze konkursu, zgodnie z trybem określonym w Procedurach realizacji programu.
W ogłoszeniu o konkursie zostaną umieszczone dodatkowo informacje dotyczące między innymi warunków realizacji programu, limitów kosztów kwalifikowalnych, maksymalnej kwoty dofinansowania na realizację programu, kryteriów udziału w konkursie, preferencji stosowanych przy wyborze wniosków uwzględniających najlepsze efekty realizacji programu (w tym: liczba beneficjentów ostatecznych, czas zatrudnienia beneficjentów ostatecznych i koszt).
Zasady realizacji programu, tryb rozpatrywania i realizacji wniosków, zasady kwalifikowalności kosztów oraz zasady ewaluacji programu określają procedury realizacji programu, zatwierdzane przez Zarząd PFRON.
Procedury realizacji programu stanowią integralną część programu. PFRON zapewni ich ogólnodostępność.
(uchylony).

XI. Źródła finansowania programu

Budżet programu tworzony jest ze środków będących w dyspozycji PFRON.
Wysokość środków finansowych przeznaczonych na realizację programu ustalana jest corocznie w planie finansowym PFRON.
(uchylony).
Na realizację ewaluacji programu przeznacza się rocznie nie więcej niż 1% środków zaplanowanych na realizację programu w danym roku.

XII. Wkład własny Wnioskodawcy

Ubiegając się o zlecenie realizacji programu Wnioskodawca, zobowiązany jest do wniesienia wkładu własnego. Minimalna procentowa wysokość wkładu własnego wyznaczana jest każdorazowo w ogłoszeniu o konkursie.
W przypadku, gdy co najmniej 50% beneficjentów programu, zatrudnionych w wyniku działań podjętych w ramach programu, utrzyma zatrudnienie przez okres co najmniej 8 miesięcy, wówczas wniesiony przez Wnioskodawcę wkład własny będzie mu zwrócony, przy założeniu, iż celem programu jest zatrudnienie 20% beneficjentów ostatecznych programu przez co najmniej 6 miesięcy.

XIII. Realizatorzy programu

Zadania Zarządu PFRON:
1. zatwierdzenie procedur realizacji programu;
2. (uchylony);
3. ogłoszenie konkursu;
4. podejmowanie decyzji finansowych w ramach programu;
5. wnoszenie do Rady Nadzorczej PFRON projektów modyfikacji programu.
Zadania Oddziałów PFRON – w zakresie określonym procedurami realizacji programu.
Zadania Biura PFRON:
1. promocja programu;
2. zarządzanie i koordynacja realizacji programu;
3. przyznawanie limitów środków finansowych na realizację programu;
4. monitorowanie programu;
5. okresowa i końcowa ewaluacja programu.